Quyền Tác Giả và Bản Quyền Là Gì? Những Điều Cần Biết Năm 2025

Bạn đang băn khoăn về quyền tác giả và bản quyền là gì trong bối cảnh pháp lý và công nghệ năm 2025? Bài viết này sẽ làm rõ hai khái niệm thường bị nhầm lẫn này, đồng thời tổng hợp những điều cần biết quan trọng nhất về việc bảo vệ, khai thác và tuân thủ các quy định liên quan. Dù bạn là nhà sáng tạo, doanh nghiệp hay người dùng nội dung, việc nắm vững những kiến thức này sẽ giúp bạn tránh rủi ro pháp lý và tối ưu hóa giá trị tài sản trí tuệ.

So sánh quyền tác giả và bản quyền

Điểm giống nhau

Quyền tác giả và quyền liên quan có nhiều điểm tương đồng cơ bản, cụ thể:

• Cả hai đều thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 và các văn bản pháp lý liên quan, đồng thời là đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ.
• Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chịu trách nhiệm quản lý chung cho cả hai loại quyền này.
• Quyền tác giả và quyền liên quan đều được Nhà nước công nhận và bảo hộ.
• Nhà nước có chính sách hỗ trợ tài chính cho việc tạo ra, nhận chuyển giao và khai thác các quyền này khi phục vụ lợi ích công cộng.
• Các tổ chức, cá nhân sở hữu hai loại quyền này đều có quyền tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình bằng các biện pháp pháp luật cho phép.

Điểm khác nhau

Dưới đây là bảng so sánh điểm khác nhau giữa quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả dựa theo các tiêu chí phân biệt rõ ràng và dễ theo dõi:

Mối quan hệ giữa quyền tác giả và bản quyền

Thuật ngữ “bản quyền” (Copyright) và “quyền tác giả” (Author’s Right) ra đời từ sự khác biệt trong lịch sử hình thành và phát triển của các học thuyết bảo hộ quyền tác giả. Mặc dù cùng đề cập đến quyền lợi của tác giả và chủ sở hữu đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học sau khi sáng tạo, hai thuật ngữ này có nguồn gốc và trọng tâm khác nhau.

• “Bản quyền” (Copyright) gắn liền với hệ thống Common Law (Thông luật), bắt đầu ở Anh và các quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung. Thuật ngữ này phản ánh lịch sử phát triển của đặc quyền in ấn do Hoàng gia Anh cấp cho các nhà xuất bản (Stationary). Mục đích chính là khuyến khích truyền bá kiến thức và thúc đẩy sáng tác thông qua việc kiểm soát sao chép tác phẩm.
• “Quyền tác giả” (Author’s Right) bắt nguồn từ hệ thống Civil Law (Dân luật), phổ biến ở các nước châu Âu lục địa và các thuộc địa cũ. Hệ thống này không chỉ bảo hộ lợi ích kinh tế của nhà in mà còn tập trung nhiều hơn vào quyền độc quyền của tác giả. “Quyền tác giả” không chỉ là quyền tài sản mà còn gắn liền với tính cách và danh dự của người sáng tạo, nhấn mạnh vai trò cá nhân của họ trong việc thừa nhận và bảo vệ sản phẩm trí tuệ.

Trong giao tiếp thông thường, “bản quyền” và “quyền tác giả” có thể được sử dụng thay thế cho nhau mà không làm thay đổi ý nghĩa. Tuy nhiên, tại Việt Nam, thuật ngữ “quyền tác giả” đang được sử dụng thống nhất trong các văn bản pháp luật và giao dịch chính thức.

Lợi ích khi đăng ký quyền tác giả và bản quyền

Việc đăng ký quyền tác giả và bản quyền không chỉ khẳng định quyền sở hữu trí tuệ hợp pháp mà còn mang lại nhiều giá trị thiết thực cho cá nhân và tổ chức trong quá trình sáng tạo và khai thác tác phẩm.

• Bảo vệ pháp lý toàn diện
  Đăng ký giúp xác lập quyền sở hữu rõ ràng, là căn cứ quan trọng để ngăn chặn hành vi xâm phạm và giải quyết tranh chấp một cách minh bạch, theo đúng quy định pháp luật.
• Bảo vệ lợi ích kinh tế
  Chủ sở hữu có thể kiểm soát việc sử dụng và khai thác tác phẩm nhằm tạo ra doanh thu, đồng thời tránh các trường hợp sử dụng trái phép làm ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế.
• Nâng cao uy tín và giá trị thương mại
  Tác phẩm đã được đăng ký sẽ có giá trị thương mại cao hơn, giúp tác giả, nghệ sĩ hoặc đơn vị sản xuất dễ dàng ký kết các hợp đồng chuyển nhượng, cấp phép, và hợp tác phát hành.
• Khuyến khích sáng tạo và đầu tư
  Khi quyền lợi được bảo vệ, cá nhân và tổ chức sẽ có thêm động lực để tiếp tục sáng tạo, góp phần thúc đẩy đầu tư vào các lĩnh vực nghệ thuật, khoa học và công nghệ.
• Bảo vệ quyền nhân thân của tác giả
  Đăng ký không chỉ bảo vệ quyền tài sản mà còn đảm bảo danh tính, uy tín và sự toàn vẹn của tác phẩm – đặc biệt quan trọng với những lĩnh vực mang tính cá nhân cao như văn học, âm nhạc, mỹ thuật…

Lưu ý: Mặc dù theo quy định hiện hành, quyền tác giả được xác lập từ thời điểm tác phẩm được sáng tạo, nhưng việc đăng ký vẫn là cách tốt nhất để củng cố bằng chứng sở hữu và thuận tiện trong quá trình bảo vệ quyền lợi nếu xảy ra tranh chấp.

BH Media: Bảo Vệ Quyền Tác Giả và Bản Quyền Cho Nhà Sáng Tạo Việt

Trong thời đại số, khi nội dung sáng tạo được chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng trực tuyến, việc bảo vệ quyền tác giả và bản quyền trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Với vai trò là một trong những đơn vị tiên phong tại Việt Nam, BH Media không chỉ cung cấp giải pháp quản lý bản quyền toàn diện mà còn đồng hành cùng hàng nghìn nhà sáng tạo, nghệ sĩ và đơn vị sản xuất nội dung để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của họ trên môi trường số.

BH Media cung cấp các dịch vụ liên quan đến quyền tác giả và bản quyền, bao gồm:

• Bảo vệ bản quyền đa nền tảng: BH Media là đối tác chính thức của các nền tảng lớn như YouTube, Facebook, TikTok. Họ sử dụng các hệ thống quản lý bản quyền hiện đại như Content ID (YouTube) và Right Manager để nhận diện và bảo vệ nội dung thuộc sở hữu của mình và đối tác trên các nền tảng này.
• Đăng ký bản quyền: Hỗ trợ đối tác đăng ký bản quyền cho các tác phẩm, sản phẩm (âm nhạc, phim, nhãn hiệu…). BH Media hiện đang quản lý quyền tác giả của nhiều nhạc sĩ nổi tiếng.
• Truy thu doanh thu bị thất thoát: Xử lý các tranh chấp bản quyền và giúp truy thu phần doanh thu bị thất thoát khi nội dung của đối tác bị vi phạm bởi bên thứ ba.
• Khai thác nội dung có bản quyền: BH Media cũng khai thác và phân phối các nội dung có bản quyền thuộc nhiều thể loại (phim truyện, ca nhạc, thiếu nhi, tin tức, thể thao…) trên các nền tảng online và truyền hình.

BH Media không chỉ là đối tác bảo vệ bản quyền – mà là người bạn đồng hành đáng tin cậy của cộng đồng sáng tạo Việt, góp phần xây dựng một môi trường nội dung minh bạch, công bằng và phát triển bền vững.

Bạn là nhà sáng tạo, nghệ sĩ hoặc đơn vị sản xuất nội dung và muốn được hỗ trợ về bản quyền? Liên hệ ngay với BH Media để được tư vấn và đồng hành bảo vệ sản phẩm trí tuệ của bạn nhé!

Thực tiễn sử dụng hai quyền tác giả và bản quyền

Trong thực tiễn sử dụng và khai thác tác phẩm, việc phân biệt rõ quyền tác giả và bản quyền có vai trò quan trọng. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai khái niệm này giúp cá nhân, tổ chức tránh vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và đảm bảo việc khai thác tác phẩm một cách hợp pháp.

1. Khái niệm

• Quyền tác giả: Là tập hợp các quyền của tác giả đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra, bao gồm quyền nhân thân (quyền đặt tên, đứng tên tác phẩm…) và quyền tài sản (quyền khai thác kinh tế từ tác phẩm). Quyền tác giả phát sinh ngay khi tác phẩm được hình thành dưới một hình thức vật chất nhất định, không phụ thuộc vào việc đã công bố hay đăng ký.
• Bản quyền: Thường được hiểu là quyền sở hữu đối với tác phẩm đã công bố, chủ yếu đề cập đến quyền tài sản. Chủ sở hữu bản quyền có thể là chính tác giả hoặc người được chuyển nhượng, thừa kế, hoặc được ủy quyền theo hợp đồng.

2. Đối tượng quyền

• Quyền tác giả: Gắn với tác giả, người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm.
• Bản quyền: Gắn với chủ sở hữu, có thể là tác giả hoặc người khác có được quyền thông qua hợp đồng hoặc pháp luật.

3. Nội dung quyền

• Quyền tác giả: Bao gồm cả quyền nhân thân và quyền tài sản.
  Bản quyền: Chỉ bao gồm quyền tài sản, không bao hàm quyền nhân thân vốn gắn liền với tác giả.

4. Căn cứ phát sinh

• Quyền tác giả: Phát sinh ngay khi tác phẩm được sáng tạo.
• Bản quyền: Thường được xác lập sau khi tác phẩm được công bố và/hoặc qua hình thức đăng ký, chuyển nhượng.

5. Cơ sở pháp lý bảo hộ

Cả hai đều được điều chỉnh bởi Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam, đảm bảo tính pháp lý trong quá trình sử dụng và xử lý tranh chấp.

6. Thời hạn bảo hộ

Quyền tác giả:

• Quyền nhân thân: Một số quyền được bảo hộ vô thời hạn (ví dụ quyền ghi tên tác giả).
• Quyền tài sản: Thường được bảo hộ trong 50–75 năm tùy loại tác phẩm và thời điểm công bố.

Bản quyền: Được bảo hộ trong thời hạn tương đương 50–75 năm sau khi tác phẩm được công bố hoặc sau khi tác giả qua đời.

7. Ứng dụng trong thực tiễn

Đăng ký:

• Quyền tác giả không bắt buộc đăng ký để được bảo hộ, nhưng việc đăng ký giúp tạo cơ sở chứng minh quyền sở hữu.
• Bản quyền thường nên được đăng ký để bảo vệ quyền tài sản, đặc biệt trong các giao dịch thương mại.

Sử dụng: Việc khai thác tác phẩm mà không có sự đồng ý của chủ sở hữu bản quyền có thể bị coi là hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Khai thác: Chủ sở hữu bản quyền có quyền:

• Sao chép, xuất bản, biểu diễn, ghi âm/ghi hình, truyền phát sóng, dịch thuật, chuyển thể… để thu lợi nhuận.

Bảo vệ: Chủ sở hữu quyền tác giả và bản quyền có thể khởi kiện hoặc yêu cầu xử lý vi phạm khi quyền của họ bị xâm phạm.

Tóm lại, hiểu rõ sự khác biệt giữa quyền tác giả và bản quyền không chỉ giúp cá nhân, tổ chức sử dụng tác phẩm một cách hợp pháp, mà còn là cơ sở vững chắc để khai thác hiệu quả giá trị từ tài sản trí tuệ và bảo vệ quyền lợi chính đáng khi có tranh chấp xảy ra.

Trong bối cảnh sáng tạo nội dung bùng nổ như hiện nay, việc hiểu và bảo vệ quyền tác giả và bản quyền là yếu tố then chốt để đảm bảo lợi ích hợp pháp và phát triển bền vững cho cá nhân và tổ chức. Không chỉ giúp phòng tránh các tranh chấp pháp lý, việc quản lý bản quyền hiệu quả còn mở ra cơ hội khai thác giá trị kinh tế từ tác phẩm. Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nội dung số, BHMEDIA tự hào là đơn vị uy tín đồng hành cùng hàng nghìn tác giả, nghệ sĩ và doanh nghiệp trong việc đăng ký, bảo vệ và thương mại hóa quyền tác giả và bản quyền một cách toàn diện, minh bạch và chuyên nghiệp.